లైంగిక వేధింపులపై కన్నీటి విజయగాథ – నాదియా మురాద్‌ – దాసరి సుబ్రమణ్యేశ్వరరావు

లైంగిక బానిస నుండి నోబెల్‌ వరకు…

ప్రపంచ వ్యాప్తంగా యుద్ధాలు, అంతర్యుద్ధాలు జరుగుతున్న కల్లోలిత ప్రాంతాల్లో చోటు చేసుకుంటున్న లైంగిక హింసపై అలుపెరుగని పోరు జరుపుతున్న ఇద్దరికీ ఈ ఏడాది నోబెల్‌ శాంతి పురస్కారం దక్కింది. కాంగోకు చెందిన వైద్యుడు డెనిస్‌ మక్వీజ్‌ (63), ఇరాక్‌లోని యాజిది తెగకు చెందిన యువతి నాదియా మురాద్‌ (25)లు ఈ ప్రతిష్టాత్మక గౌరవం పొందారు. యుద్ధాల్లో లైంగిక హింసను ఒక ఆయుధంగా వాడుకోకుండా నిరోధించేందుకు ఈ ఇద్దరు ఎంతో పోరాడారని నోబెల్‌ ఎంపిక కమిటీ ప్రశంసించింది.

నాదియా మురాద్‌ బేతే తహా అరబిక్‌ 1993లో ఇరాక్‌ దేశం సిన్జారోలోని కోజోలో జన్మించారు. జర్మనీలో నివసిస్తున్న ఇరాకీ యాజిది మానవ హక్కుల కార్యకర్త. 2014లో ఆమె తన స్వస్థలమైన కోజో నుండి కిడ్నాప్‌ చేయబడి మూడు నెలలపాటు ఇస్లామిక్‌ స్టేట్‌ చేత నిర్వహించబడింది. 2018లో ఆమెకు నోబెల్‌ శాంతి బహుమతిని ”యుద్ధం మరియు సాయుధ పోరాటం యొక్క ఆయుధంగా లైంగిక హింసను ఉపయోగించుకోవడానికి వారి ప్రయత్నాలను” బహుకరించారు. ఆమె నోబెల్‌ బహుమతి పొందిన మొదటి ఇరాకీ. నాదియా మురాద్‌ యొక్క ఇనీషియేటివ్‌ వ్యవస్థాపకురాలు, ”హింస, సామూహిక అత్యాచారాలు, మానవ అక్రమ రవాణా బాధిత మహిళలకు మరియు పిల్లలకు సహాయపడడం” కోసం అంకితమైన ఒక సంస్థ, వారి జీవితాలను మరియు సమాజాలను పునర్నిర్మాణం చేసేందుకు ముందుకు వచ్చిన వారిలో మొదటి వ్యక్తి.

ఈ అవార్డుల ప్రకటనను అంతర్జాతీయ సమాజం, ఐక్యరాజ్య సమితి స్వాగతించాయి. ‘యుద్ధ సమయాల్లోనూ మహిళల హక్కులు, భద్రతను గుర్తించి కాపాడితేనే శాంతియుత ప్రపంచం సాకారమవుతుంది’ అని కమిటీ ఛైర్మన్‌ బెరిట్‌ రీస్‌ ఆండర్సన్‌ వ్యాఖ్యానించారు. యుద్ధాలు, సాయుధ దళాల సంఘర్షణల్లో లైంగిక హింస కట్టడికి పోరాడిన మక్వీజ్‌ జాతీయంగా, అంతర్జాతీయంగా పేరు గడించారని పేర్కొన్నారు. మక్వీజ్‌, మురాద్‌ తమ వ్యక్తిగత జీవితాలను ఫణంగా పెట్టి లైంగిక నేరాలపై పోరాడారని కొనియాడారు.

అభినందనల వెల్లువ…

మక్వీజ్‌, మురాద్‌ల ధైర్య సాహసాలను యూరోపియన్‌ అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్‌ టస్క్‌, జర్మనీ ఛాన్సలర్‌ ఎంజెలా మెర్కెల్‌ కొనియాడారు. మురాద్‌కు నోబెల్‌ బహుమతి రావడం… ఉగ్రవాదానికి వ్యతిరేకంగా పోరాడిన ఇరాక్‌ పౌరులందరికీ గర్వకారణమని ఆ దేశ అధ్యక్షుడు బర్హాం సలేహ్‌ అన్నారు. ఉగ్రవాదులకు ఇది చెంపపెట్టు అని, లైంగిక హింసకు గురైన బాధితుల పట్ల ఇరాక్‌ ప్రభుత్వం మరింత దృష్టి సారిస్తుందని ఆశిస్తున్నట్లు యాజిది ఎం.పి. ఒకరు వ్యాఖ్యానించారు. మురాద్‌, మక్వీజ్‌లు కాకుండా ఈ అవార్డుకు అర్హులు మరొకరు లేరని ఐ.రా.స మానవ హక్కుల హై కమిషనర్‌ మిచెల్‌ బ్యాచ్‌లెట్‌ కితాబిచ్చారు. మరోవైపు, కాంగో ప్రభుత్వం మక్వీజ్‌ను అభినందిస్తూనే ఆయన తన సేవలను రాజకీయం చేశారని విమర్శించింది.

బాధితురాలే నాయకురాలై…

నోబెల్‌ శాంతి బహుమతిని అందుకున్న ఇరాక్‌కు చెందిన యాజిదీ యువతి మురాద్‌ నదియా (25)ది పోరాట గాథ. 2014లో ఇస్లామిక్‌ స్టేట్‌ ఉగ్రవాదులు ఉత్తర ఇరాక్‌లోని ఒక గ్రామంపై తెగబడ్డారు. మైనారిటీలైన కుర్దులుండే ఈ గ్రామంపై దాడిచేసి కనపడిన మగవారినల్లా చంపేశారు. మహిళలు, చిన్నారులను ఎత్తుకెళ్ళారు. వారిలో మురాద్‌ నదియా ఒకరు. వీరిని తీసుకెళ్ళిన ఐ.ఎస్‌.

ఉగ్రవాదులు మహిళలు, చిన్నారులని తేడా లేకుండా అందరిపై దారుణంగా, కిరాతకంగా వ్యవహరించారు. లైంగిక బానిసలుగా తమ వద్ద పెట్టుకుని దారుణమైన అకృత్యాలకు పాల్పడ్డారు.

మూడు నెలల పాటు వీరి అరాచకాలను భరించిన నాదియా… అతి కష్టంమీద తప్పించుకున్నారు. ఐసిస్‌ నుంచి తప్పించుకుని శరణార్థుల శిబిరానికి చేరుకున్న తర్వాత ఆమె జీవితంలో రెండో ఇన్నింగ్స్‌ మొదలైంది. తనలాగా మరెవరూ ఈ కిరాతక కూపంలో

ఉండకూడదని నిశ్చయించుకున్నారు. శిబిరంలో బ్రిటిష్‌ లాయర్‌, హక్కుల కార్యకర్త అమల్‌ క్లూనీ పరిచయం ఆమె ఆశయానికి మరింత ప్రోత్సాహాన్నిచ్చింది. అదే… యాజిదీలకు జరుగుతున్న అన్యాయం ప్రపంచానికి వివరించేలా చేసింది. ఐక్యరాజ్య సమితి వంటి వేదికలపై నదియా… తన గళం విప్పే అవకాశాన్ని కల్పించింది. దీని ఫలితంగానే… దాదాపు నాలుగున్నర లక్షల మంది బాధితులకు ఐసిస్‌ నరక కూపం నుంచి విముక్తి లభించింది.

‘ద లాస్ట్‌ గర్ల్‌’

తన తోటి యాజిదీలు ఎదుర్కొంటున్న దయనీయ పరిస్థితుల గురించి ‘ద లాస్ట్‌ గర్ల్‌’ పేరుతో నదియా ఒక పుస్తకాన్ని రాశారు. 2017లో ఈ పుస్తకాన్ని ఆవిష్కరించారు. ఈ పుస్తకానికి అమల్‌ క్లూనీ ముందుమాట రాసి మరోసారి నదియాకు మద్దతుగా నిలిచారు. ఇరాక్‌లో ఐసిస్‌ దురాగతాలను అరికట్టేందుకు చర్యలు తీసుకుంటామని ఐక్యరాజ్య సమితి భద్రతా మండలి ప్రకటించడం నదియా పోరాట ఫలితమే. ”నాకు అప్పుడు 21ఏళ్ళు. 2014లో నన్ను ఐసిస్‌ ఉగ్రవాదులు కిడ్నాప్‌ చేశారు. అడ్డొచ్చినందుకు అమ్మ, ఆరుగురు సోదరులను అత్యంత దారుణంగా హత్య చేశారు. ఆ తర్వాత నాతోపాటు నా మేనకోడళ్ళను కూడా లైంగిక బానిసలుగా మార్చి మోసూల్‌ పట్టణంలో మాలాగే ఒక 30 మంది బాధితులు ఉన్న శిబిరంలో పడేశారు. రోజూ ఒక వందమంది ఉగ్రవాదులు వచ్చేవారు. వారికి నచ్చిన వారిని ఎంపిక చేసుకుని రాక్షసానందం పొందేవారు. చిన్నపిల్లలైన నా మేనకోడళ్ళపైనా ఆ దుర్మార్గులు కనికరం చూపలేదు. ఈ అకృత్యాలను తట్టుకోలేక ఓ రోజు వారికి ఎదురు తిరిగాను. దీంతో కోపోద్రిక్తుడైన ఐసిస్‌ నాయకుడొకడు నన్ను తీవ్రంగా హింసించాడు. మమ్మల్ని చంపేయమని అడిగాను కానీ, వాడలా చేయలేదు. ఇలా హింసించడంలోనే ఆనందం ఉందన్నాడు. తట్టుకోలేక ఆత్మహత్య చేసుకోవాలనుకున్నాను’ అని ఐసిస్‌లో లైంగిక బందీగా ఉన్నప్పటి దారుణాలను నదియా వివరించారు.

ప్రారంభ జీవితం

మురాద్‌ ఇరాన్‌లోని సింజర్‌ జిల్లాలోని కోజో గ్రామంలో 1993లో జన్మించారు. ఆమె కుటుంబం యాజిది జాతి- మైనారిటీ, రైతులు. 19 ఏళ్ళ వయసులో మురాద్‌ ఉత్తర ఇరాక్‌లోని సిన్జార్లోని కోజో గ్రామంలో నివసిస్తున్న ఒక విద్యార్థి, ఇద్దరు వ్యక్తులను చంపేసిన ఇస్లామిక్‌ స్టేట్‌ యోదులు యాజిదీ సమాజాన్ని చుట్టుముట్టారు. నాదియా సోదరులు మరియు సవతి సోదరులైన ఆరుగురిని బానిసలుగా తీసుకెళ్ళారు. ఆ సంవత్సరం ఇరాక్‌లోని ఇస్లామిక్‌ రాష్ట్రంచేత ఖైదీలు చేయబడిన 6,700 మంది యాజిదీ మహిళల్లో మురాద్‌ ఒకరు. ఆమె 15 సెప్టెంబరు 2014న కిడ్నాప్‌కు గురై మోసుల్‌ నగరంలో ఒక బానిసవలే బతికింది. వాళ్ళని కొట్టి, సిగరెట్లతో కాల్చి, తప్పించుకోవడానికి ప్రయత్నించినపుడు అత్యాచారానికి గురయింది. తర్వాత వారినుంచి తప్పించుకోగలిగి ఆ ఇంటిని విడచిపెట్టింది. మురాద్‌కు పొరుగున ఉన్న రెండు కుటుంబాలు సహాయపడి ఇస్లామిక్‌ రాష్ట్ర నియంత్రిత ప్రాంతం నుండి బయటపడేందుకు దోహదపడ్డాయి. తద్వారా ఉత్తర ఇరాక్‌లోని దుహుక్లోని శరణార్థ శిబిరానికి ఆమె చేరుకుంది. ఆమె సెప్టెంబరు 2014 ప్రారంభంలో కానీ లేదా నవంబర్‌ 2014లో కానీ ఐసిస్‌ భూభాగం నుండి బయటపడింది.

2015 ఫిబ్రవరిలో బెల్జియన్‌ దినపత్రిక లా లిబెర్‌ బెల్క్విక్‌ యొక్క విలేఖరులకు మొట్టమొదటి సాక్ష్యాన్నిచ్చింది. ఆమె ఒక కంటెయినర్‌లో నివసిస్తున్న రివాంగా శిబిరంలో ఉండగా. 2015లో బాడెన్‌-ఉర్టెంబర్గ్‌ (జర్మనీ) ప్రభుత్వం యొక్క శరణార్థ కార్యక్రమాల ద్వారా ప్రయోజనం పొందడానికి ఆమె వెయ్యి మంది మహిళలు మరియు పిల్లలలో ఒకరుగా తన కొత్త ఇల్లుగా మారింది.

క్రియాశీలత

డిసెంబరు 16, 2015న మురాద్‌ యునైటెడ్‌ నేషన్స్‌ సెక్యూరిటీ కౌన్సిల్‌ మానవ అక్రమ రవాణా మరియు సంఘర్షణల గురంచి వివరించారు. మనుషుల అక్రమ రవాణాపై కౌన్సిల్‌ ఎప్పటినుంచో కలుసుకున్నది ఇది. అంబాసిడర్‌గా ఆమె పాత్రలో భాగంగా మానవ రవాణా మరియు శరణార్థుల గురించి అవగాహన కల్పించేందుకు ప్రపంచ మరియు స్థానిక న్యాయవాద కార్యక్రమాలలో మురాద్‌ పాల్గొంది. మురాద్‌ శరణార్థులు మరియు బతికి బయటపడిన కమ్యూనిటీల వద్దకు చేరుకున్నారు అక్రమ రవాణా మరియు జాతి విధ్వంసం బాధితుల సాక్ష్యాలను వినడం కోసం.

2016 సెప్టెంబరు నాటికి, అటార్నీ అమల్‌ క్లూనీ ఐ.ఐ.ఐ.ఐ.ఎల్‌ కమాండర్లకు వ్యతిరేకంగా, చట్టపరమైన చర్యలో ఒక సభ్యురాలిగా మురాద్‌ను సూచించడానికి జూన్‌ 2016లో చేసిన నిర్ణయాన్ని చర్చించడానికి డ్రగ్స్‌ అండ్‌ క్రైమ్‌ (ఖచీూణజ) పై ఐక్యరాజ్యసమితి కార్యాలయం ముందు మాట్లాడారు. క్లాన్‌, జానసైడ్‌, అత్యాచారం మరియు ఐఎస్‌ఐఎల్‌ చేత అక్రమ రవాణా ”ఒక పారిశ్రామిక స్థాయిపై దుర్మార్గపు బ్యూరోక్రసీ” గా వర్గీకరించబడింది. ఇది ఫేస్‌బుక్‌లో మరియు ప్రస్తుతం ఉన్న క్రియాశీలకమైన వీఱసవaర్‌ లో ఆన్‌లైన్‌లో ఉన్న బానిస మార్కెట్‌గా వర్ణించబడింది. మురాద్‌ తన పని ఫలితంగా భద్రతాపరమైన తీవ్రమైన బెదిరింపులను ఎదుర్కొంది.

సెప్టెంబరు 2016లో న్యూయార్క్‌ నగరంలోని టీనా బ్రౌన్‌ నిర్వహించిన కార్యక్రమంలో మురాద్‌ నాదియా యొక్క ఇనీషియేటివ్‌ను ప్రకటించింది. తద్వారా జాతి విధ్వంసానికి గురైన బాధితులకు సహాయం చేస్తుంది. అదే నెలలో ఐక్య రాజ్య సమితి (ఖచీూణజ) మానవ రవాణా యొక్క సర్వైవర్స్‌ డిగ్నిటీకి మొదటి గుడ్‌విల్‌ రాయబారిగా ఆమె పేరును సూచించింది.

మే 3, 2017న వాటికన్‌ నగరంలో పోప్‌ ఫ్రాన్సిస్‌ మరియు ఆర్చ్‌ బిషప్‌ గల్లఘర్లను మురాద్‌ కలిశారు. సమావేశంలో ఆమె ” ఇప్పటికీ ఐసిస్‌ బందీఖానాలో ఉన్నవారికి సహాయం చేయమని అడిగారు. ఇరాన్‌లోని మైనారిటీల కోసం స్వతంత్ర ప్రాంతాల పరిధిని చర్చించారు. ఇరాక్‌ మరియు సిరియాలో మతపరమైన మైనారిటీలను ఎదుర్కొంటున్న సవాళ్ళు, బాధితులు మరియు అంతర్గతంగా స్థానభ్రంశం చెందుతున్న ప్రజలు మరియు వలసదారుల గురించి చర్చించారు” – వ్యక్తిగత జీవితం.

ఆగస్టు 2018లో మురాద్‌ తోటి యాజిది మానవ హక్కుల కార్యకర్త అబిద్‌ షామీన్‌తో సమావేశమయ్యారు.

అవార్డులు మరియు గౌరవాలు-

2016 ః ఐక్యరాజ్య సమితి యొక్క మానవ అక్రమ రవాణా యొక్క సర్వైవర్స్‌ డిగ్నిటీకి మొదటి గుడ్‌విల్‌ రాయబారి.

2016 ః యూరప్‌ కౌన్సిల్‌ మానవ హక్కుల కోసం వ్లాక్‌ హవెల్‌ పురస్కార రాయబారి

2016 ః స్ఖరోవ్‌ ప్రైజ్‌ ఫర్‌ ఫ్రీడం ఆఫ్‌ థాట్‌ (లామియా అజీ బషార్తో)

2018 ః నోబెల్‌ శాంతి బహుమతి (డెనిస్‌ ముకేజ్తో)